Cmentarz Zbawiciela i św. Krzysztofa (Friedhof St. Salvator und St. Christophori)
LOKALIZACJA
Nekropolia położona na terenie ograniczonym od północy Ofener Strasse (ulica Krakowska), od wschodu Wansener Strasse (ulica Karola Skibińskiego) i od południowego zachodu linią kolejową Wrocław–Oława. Od zachodu sąsiadowała (od 1858 roku) ze → starym cmentarzem św. Bernardyna.
HISTORIA NEKROPOLII
Dnia 18 grudnia 1854 roku senior rady parafialnej kościoła pw. św. Marii Magdaleny zwrócił się do wrocławskiego magistratu z prośbą o pilne wydanie decyzji w sprawie założenia na terenie zwanym Czerwoną Karczmą (Rothkretscham) nowych cmentarzy, które byłyby przeznaczone dla wiernych parafii filialnych – Zbawiciela oraz św. Krzysztofa. Magistrat spełnił oczekiwania, przydzielając na ten cel obszar do wspólnego zagospodarowania przez zainteresowane parafie. Teren ten zaczął pełnić funkcje grzebalne w 1856 roku.
W 1866 roku, zapewne w odpowiedzi na inicjatywę usamodzielnionej w 1865 roku ewangelickiej parafii Zbawiciela, został zaproponowany projekt kaplicy cmentarnej, którego autorem był prawdopodobnie Carl Johann Christian Zimmermann. Obiekt przedstawiony na rysunku projektowym nawiązywał stylistycznie do klasycznych świątyń. Kaplica miała być klasycystyczną budowlą o bogatej dekoracji architektonicznej, z monumentalną fasadą zdominowaną przez oprawę wejścia (pseudoportyk z frontonem zwieńczonym krzyżem). Ta dość nietypowa w stosunku do innych realizacji na wrocławskich cmentarzach propozycja architektoniczna nie doczekała się jednak wykonania. W literaturze wspomina się bowiem o wzniesionej w 2. połowie XIX wieku na terenie parafialnej nekropolii kaplicy o konstrukcji szkieletowej.
Pole cmentarne w kształcie trapezu zostało podzielone regularnymi ścieżkami na prostokątne kwatery. Główna aleja biegła z północy na południe od Ofener Strasse (ulica Krakowska). W początkowym okresie funkcjonowania cmentarza na jego terenie byli również chowani wierni z ewangelickiej parafii św. Bernardyna. Spoczął tu także wybitny rzeźbiarz Carl August Robert Haertel (1831–1894). Nekropolia została zamknięta około połowy lat 90. XIX wieku, co należy wiązać z powstaniem dużych cmentarzy parafii Zbawiciela na terenie Gaju (Herdain). Decyzją wrocławskiego magistratu z 30 marca 1923 roku teren pocmentarny przejęła firma Zöller und Ernst GmbH, która już w następnym roku zniwelowała powierzchnię nekropolii.
Tekst: dr Marek Burak
Opracowanie: Kamilla Jasińska