Cmentarze parafii katedralnej św. Jana Chrzciciela

Parafia związana z kościołem katedralnym pw. św. Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim (Dominsel; Domstrasse – ulica Katedralna). Parafia ta zrzeszała mieszkańców Wyspy Tumskiej (w połowie XIV wieku było ich około 1,3 tysiąca) i najbliższych okolic, sprawowała również opiekę duszpasterską nad pątnikami licznie odwiedzającymi Ostrów.

Z obsługą parafii diecezjalnej było związane funkcjonowanie dwóch świątyń usytuo­wa­nych w pobliżu katedry – kolegiackich kościołów pw. św. Idziego i pw. Świętego Krzyża. Parafia utworzona przy ufundowanej w latach 20. XIII wieku świątyni pw. św. Idziego od trzeciej dekady XIV wieku stanowiła w istocie samodzielną jednostkę duszpasterską, która obsługiwała obszar jurysdykcyjnie należący do katedry,  współdziałając w tym względzie z kapitułą świętokrzyską. Stan ten trwał do momentu wydania edyktu sekularyzacyjnego w 1810 roku, kiedy po zniesieniu kapituł kolegiackich rolę duszpasterstwa katedralnego przejęła utworzona w tym celu w 1812 roku parafia filialna (kuracja) Świętego Krzyża. Zajmowała ona dwupoziomową świątynię powstałą w 1288 roku z fundacji Henryka IV Prawego. Część parterową kościoła, pw. św. Bartłomieja, poświęcono już w 1295 roku, a świątynię na górnej kondygnacji – pw. Świętego Krzyża – w połowie XIV wieku. Po 1812 roku określono granice jurysdykcji kuracji świętokrzyskiej, w których obrębie znalazła się wschodnia część ówczesnego Wrocławia oraz wsie położone na wschód od granic miasta: Bartoszowice, Biskupin, Zalesie, Zacisze i Sępolno.

Kościół katedralny pw. św. Jana Chrzciciela w swojej obecnej, gotyckiej postaci został wzniesiony w miejscu, gdzie stały jego poprzedniczki – kamienne świątynie o dziesięcio- i jedenastowiecznej metryce (ta ostatnia była związana z utworzeniem w 1000 roku we Wrocławiu biskupstwa). Gotycka budowla w głównej formie powstawała od połowy XIII do lat 60. XIV wieku, kiedy zakończono budowę korpusu nawowego i wzniesiono kaplicę Mariacką. W końcu XIV wieku rozpoczęto budowę charakterystycznych dwóch wież zachodnich, z których realizację północnej zakończono na początku XV wieku. Wieża południowa powstała w XVI wieku. Na przełomie XVII i XVIII wieku do bryły kościoła dostawiano kolejne kaplice: Najświętszego Sakramentu (1672), św. Elżbiety (1700), Elektorską (1724), a w 1749 roku kaplicę Zmarłych. Budowa tej ostatniej zakończyła zmiany przestrzenne związane z architektonicznym formowaniem wrocławskiej katedry, która została podniesiona do rangi archikatedry z chwilą utworzenia w 1929 roku arcybiskupstwa wrocławskiego.

Z parafią katedralną św. Jana Chrzciciela związane są następujące nekropolie:

Tekst: dr Marek Burak
Opracowanie: Kamilla Jasińska