Garnisonfriedhof lub Neuer Militärfriedhof, czyli cmentarz garnizonowy zwany także nowym cmentarzem wojskowym, izostał założony najprawdopodobniej w 1814 roku i istniał do 1862 roku. To był pochowany m.in. słynny generał Carl Philipp Gottfried von Clausewitz. Cmentarz zlikwidowany w 1926 roku, gdy w jego miejscu wznoszono istniejący do dziś budynek poczty głównej.
LOKALIZACJA
Nekropolia położona na obszarze ograniczonym od wschodu Feldstrasse (ulica Zygmunta Krasińskiego), od północy Am Ohlauufer (aleja Juliusza Słowackiego), od zachodu zabudowaną działką sąsiadującą z miejską fosą, a od południa – przebiegiem Klosterstrasse (ulica Romualda Traugutta).
HISTORIA NEKROPOLII
Wkrótce po kampanii napoleońskiej 1812 i 1813 roku utworzono we Wrocławiu nową nekropolię wojskową. W 1814 roku dowództwo garnizonu zakupiło, należącą do rodziny Franke, graniczącą od południa z Klosterstrasse (ulica Romualda Traugutta) działkę o powierzchni około 0,15 hektara, na której niedługo potem uruchomiono cmentarz. Ze względu na istnienie starszego pola pochówkowego z 1777 roku, czyli Alter Militärfriedhof (stary cmentarz wojskowy), nowe założenie nazywane było cmentarzem garnizonowym (Garnisonfriedhof) lub nowym cmentarzem wojskowym (Neuer Militärfriedhof). Położenie nekropolii po raz pierwszy uwidacznia plan Wrocławia z około 1818 roku, wykonany po rozbiórce miejskich fortyfikacji. W 1824 roku obszar cmentarza ogrodzono. W 1831 roku na terenie garnizonowej nekropolii pochowano generała Carla von Clausewitza, zmarłego 16 listopada tego roku we Wrocławiu w czasie epidemii cholery. Po 1849 roku na terenie nekropolii stanął pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w maju 1849 roku w czasie zamieszek ulicznych we Wrocławiu.
Cmentarz zamknięto w 1862 roku najprawdopodobniej z powodu rozwoju zabudowy mieszkalnej w jego otoczeniu. Przed tą datą był z pewnością powiększany terytorialnie, gdyż w chwili zamknięcia jego północna granica sięgała Am Ohlauufer (aleja Juliusza Słowackiego). Po utworzeniu w 1864 roku Militärfriedhof, czyli cmentarza wojskowego przy alei Wiśniowej, nekropolię zaczęto określać nazwą Alter Militärfriedhof (stary cmentarz wojskowy).
Według spisu sporządzonego w 1899 roku przez L. Schucha, na cmentarzu znajdowało się, obok innych, 435 pomników nagrobnych wojskowych pochodzących z rodów szlacheckich. Wśród nich był także, z inskrypcją w języku polskim, nagrobek urodzonego w Warszawie generała Augusta Radwana (zmarłego 4 maja 1831 roku).
W 1881 roku powstał projekt kościoła garnizonowego, który miał być zrealizowany w północnej części cmentarza. Sygnowany przez Carla Lüdeckego rysunek projektowy przedstawia neogotycki kościół o długości nawy wynoszącej blisko 40 metrów. Zamysł budowy świątyni nie został zrealizowany.
W 1906 roku z inicjatywy cesarza Wilhelma II wzniesiono na terenie nekropolii pomnik generała Carla von Clausewitza. Został on upamiętniony ośmiometrowym obeliskiem z miśnieńskiego granitu z płaskorzeźbionym portretem wykonanym z brązu. Twórcą odsłoniętego 1 lipca 1906 roku pomnika był R. Zahn.
W 1926 roku, w związku z budową na tym terenie – w latach 1926–1929 – siedziby wrocławskiej Poczty Czekowej, nekropolia została zlikwidowana. Prochy generała Carla Clausewitza przeniesiono wówczas na Militärfriedhof, czyli cmentarz wojskowy przy obecnej alei Wiśniowej. Monument poświęcony generałowi w 1927 roku umieszczono na Promenadzie (Promenade) naprzeciwko wylotu Ohlauer Stadtgraben (Podwale) w pobliżu terenu dawnego cmentarza, na którym został w 1906 roku wzniesiony.
STAN OBECNY
Obecnie w miejscu dawnego cmentarza mieści się wzniesiony w latach 20. XX wieku gmach pocztowy, będący pierwszym wieżowcem przedwojennego Wrocławia.
Tekst: dr Marek Burak, Halina Okólska
Opracowanie: Kamilla Jasińska