W 1844 roku – na skutek protestu księdza Johannesa Rongego (1813–1887) przeciw organizowaniu w Trewirze masowych pielgrzymek ku czci relikwii sukni Chrystusa – powstał Niemiecki Kościół Katolicki (deutsch-katholische Kirche). W tym samym czasie ksiądz Jan Czerski z Piły powołał do życia samodzielną gminę wyznaniową, odrzucającą prymat papieski, kult świętych i katolicką doktrynę o odpustach i o czyśćcu. Obaj duchowni w 1844 roku utworzyli we Wrocławiu niemiecką gminę katolicką, której zasady działania określono szczegółowo na zjeździe w Lipsku w 1845 roku. Zwolennicy nowego kultu krótko cieszyli się swobodą głoszenia nowej idei. Biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock (1845–1853) obłożył Niemiecki Kościół Katolicki ekskomuniką, wskutek czego Johannes Ronge w 1849 roku udał się na emigrację do Londynu.
W 1859 roku Niemiecki Kościół Katolicki połączył się z liberalno-racjonalistycznym ruchem reprezentowanym na terenie Niemiec przez Wolne Związki Religijne (Freie Religionsgemeinschaften). Początkowo (lata 40. XIX wieku) wyznawcy idei głoszonych przez Johannesa Rongego korzystali z sali modlitwy dawnego Domu Pracy przy Schuhbrücke (ulica Szewska). Od 1861 roku, już w ramach Wolnego Związku Religijnego, wspólnota dysponowała własną świątynią przy Grünstrasse (ulica Jana Henryka Dąbrowskiego).
W przyjętej w 1888 roku wykładni ideowej związek uznał państwo niemieckie gwarantem swojego istnienia. W okresie nazistowskim, w latach 30. XX wieku, gminy działające w ramach wolnych związków religijnych rozwiązano na podstawie oskarżenia o tendencje komunistyczne. Wrocławska gmina została zlikwidowana w 1938 roku.
Z Wolnym Związkiem Religijnym związana jest następująca nekropolia:
Tekst: dr Marek Burak
Opracowanie: Kamilla Jasińska